Een mens bestaat uit een fysiek lichaam, een levenslichaam, een ziel en een geest. De ziel wordt ook astraal lichaam, sterren lichaam genoemd, omdat het door de sterren (astrologie) beïnvloed wordt.

Rond het 14e jaar begint de ziel van binnenin de mens te werken. Voor die tijd is de ziel meer rondom het lichaam en emoties worden dan door kinderen ervaren als algemene emoties, die van buiten komen. Vanaf het 14e jaar worden de emoties als eigen emoties ervaren. Daarnaast zetelt het bewustzijn en het ik-gevoel in de ziel. Deze gaan zich ook meer als innerlijke, eigen kracht ontwikkelen i.p.v. iets wat algemeen, ongecontroleerd van buiten komt.

Vanaf het 21e jaar begint de geest op de ziel in te werken en de ziel om te werken, te ontwikkelen. Dit gebeurt op drie verschillende niveaus in perioden van 7 jaar.

Tussen 21 en 28 ontwikkelt zich de waarnemingsziel. Hierbij gaat de ziel actief de waarnemingen filteren en bekijken, of ze wel overeenkomen met de waarheid. “Ik ervaar dit zo, stemt dat overeen met de werkelijkheid”. De ziel wordt een instrument om te ervaren of een waarneming waar is, klopt.

Tussen 28 en 35 ontwikkelt zich de verstands- of gemoedsziel. Hierbij gaat de ziel actief en bewust het verstand en het gevoel filteren en bekijken, of ze overeenkomen met de waarheid. Verstand en gemoed zijn twee kanten van dezelfde medaille, verstand bekijkt iets rechtlijnig en direct, het gemoed bekijkt iets indirect. Samen kunnen ze besluiten nemen over immateriële zaken als rechtvaardigheid.

Tussen 35 en 42 ontwikkelt zich de bewustzijnsziel. Hierbij wordt het bewustzijn zelf gefilterd en gecontroleerd of het op een waarachtige manier werkt. Hierbij leert het bewustzijn zichzelf en problemen te bekijken ten opzichte van anderen; te relativeren. Het eigen handelen wordt in een groter perspectief geplaatst.

In de huidige tijd ontwikkelt de mensheid als geheel de bewustzijnsziel, het bewustzijn over het handelen als groep, als volk, als mensheid, met alle kwaliteiten en problemen die dit handelen met zich mee brengt.

Afhankelijk hoe de individuele ontwikkeling is, kan het zijn dat bepaalde aspecten van een ontwikkeling zich eerder voordoen, omdat het nodig is in die individuele ontwikkeling. Wordt bij een opvoeding ervaren dat een bepaalde aspect eerder nodig is, is het nodig dit aspect zelf te ontwikkelen en als vaardigheid aan de ander over te dragen.

Voor meer over dit thema:
Ontwikkeling in perioden van 7 jaar.
De levensloop van de mens van Bernard Lievegoed
Theosofie van Rudolf Steiner